การเมืองภาคประชาชนกับการปฏิรูประบบสุขภาพ

Posted By: Admin 28/08/2016

สังคมไทยในปัจจุบันเป็นลักษณะของการเมืองแบบตัวแทน คือ ไม่เห็นความเป็นมนุษย์ แต่เห็นคนเป็นคะแนนเสียง แนวทางที่จะทำให้การเมืองภาคประชาชนเข้มแข็งได้คือพลเมืองต้องสร้างพื้นที่การเรียนรู้ทางการเมืองของภาคประชาชนให้ได้ และต้องเคารพความเป็นมนุษย์ระหว่างกันด้วย

สมัชชาสุขภาพแห่งชาติ ปี ๒๕๔๗
ในการประชุมสมัชชาสุขภาพแห่งชาติ เวทีเรียนรู้สร้างสรรค์:การเมืองภาคประชาชนกับการปฏิรูปสุขภาพ วันที่ 9 กันยายน 2547 ห้อง Meeting Room 8 ในการประชุมสมัชชาสุขภาพแห่งชาติ ณ อิมแพค เมืองทองธานี ซึ่งมี อ.ชัยวัฒน์ ถิระพันธุ์ : ผู้ดำเนินรายการ กระบวนการประชุมได้ใช้ขั้นตอนคือ คือ วิทยากรนำเสนอท่านละ10 นาที ต่อจากนั้นก็เปิดการเสวนากลุ่มย่อยและใช้กระบวนการบันทึกในกระดาษ flip chart โดยมีอาสาสมัครบันทึก 1 คนในทีม / อาสาสมัครนั้นจะไม่มีการย้ายที่แต่ผู้ร่วมทีมต้องย้ายที่ และเมื่อเริ่มกลุ่มใหม่ก็จะมีการสรุปประเด็นที่พูดคุยกันจากกลุ่มเดิมให้ผู้ที่เวียนมาใหม่ได้รับทราบ สรุปกระบวนการ บันทึก / สรุปประเด็น / นำเสนอ วิทยากร ประกอบด้วย 1 อ.ไชยรัตน์ เจริญสินโอฬาร 2. นพ.โกมาตร จึงเสถียรทรัพย์ 3. อ. ขวัญสรวง อติโพธิ 4. อ. อมรา พงศาพิชญ์ 5. อ.สุริชัย หวันแก้ว
การเมืองภาคประชาชนจะมีคุณภาพที่แตกต่างจากการเมืองทั่วไปอย่างไร ( คำถามที่ฉุกคิดขึ้นมาของอ.ชัยวัฒน์ ) คำตอบที่อาจารย์คิดขึ้นมาเอง คือ ทำอย่างไรให้การเมืองภาคประชาชนนั่นอยู่ขึ้นมาได้อย่างยั่งยืน / สังคมในสภาพสังคมเครือข่ายเกิดการผันผวนอยู่ตลอดเวลา การเมืองภาคประชาชนที่เราพูดถึงกันนี้อยากให้มองไปในมิติของสภาพสังคมในปัจจุบันด้วย
ประเด็นที่ ผู้ดำเนินรายการฝากยังวิทยากรเพื่อช่วยกันขบคิดเวทีนี้ คือ 1. พื้นที่สาธารณะ ( Pubic space ) หรือ ปริมณฑลสาธารณะ ( Pubic ) ต่างกันอย่างไร 2. ชีวิตสาธารณะ ( Pubic life ) กับ ชีวิตประชาสังคม ( Civic life ) อ . ไชยรัตน์ เจริญสินโอฬาร อเมริกามีรายการหนึ่งที่มีความน่าสนใจอย่างมาก คือ การจัดรายการสดแบบไม่มีการเตรียมตัวของผู้ร่วมรายการ มีการมานำเสนอในเวทีเลย ทั้งนี้ผมจึงคิดว่าน่าจะเป็นรูปแบบเดียวกับความคิดเรื่อง civic café ที่อ.ชัยวัฒน์ จัดขึ้นมา อาณาบริเวณสาธารณะ กับ ปริมณฑลสาธารณะ ในความคิดเห็นส่วนตัวนั้นคิดว่าไม่มีความแตกต่างกันมากนัก เพราะน่าจะหมายถึง สนามของความสัมพันธ์ ซึ่งภาคประชาชนนั่นคงต้องพยายามขยายพื้นที่นั้นให้มีความกว้างขึ้น สนามของความสัมพันธ์ วิธีมองที่ควรเป็นคือ ต้องปรับเปลี่ยนวิธีมองในเรื่องของอำนาจ ต้องมองว่าอำนาจนั่นกระจายอยู่ทั่วไปในสังคม โดยเฉพาะในโลกเครือข่าย คือ “ เครือข่ายไปถึงไหนอำนาจการควบคุมไปถึงนั่น รวมทั้งการต่อต้านก็ไปถึงด้วย “ อำนาจเป็นเรื่องของยุทธศาสตร์ไม่ใช่การบังคับแต่เป็นเรื่องของการสร้างพื้นที่สาธารณะ ซึ่งถือว่าเป็นอำนาจแบบใหม่ในสังคม พื้นที่สาธารณะนั้นเป็นกระบวนการ โอกาสและจินตนาการร่วมอยู่ด้วยกัน
นพ.โกมาตร จึงเสถียรทรัพย์ ปัญหาในปัจจุบันโครงสร้างและอำนาจทำให้เราแสดงออกทางการเมืองได้น้อยลง เพราะการสอนวิชาหน้าที่พลเมืองให้นั่นไม่สำเร็จ เพราะขาดการปฏิบัติการจริง พื้นที่ทางการเมืองในความคิดของคุณหมอ คือ รวมทุกอย่างทั้งในอากาศด้วย เช่น เรื่องของวิทยุชุมชนเกี่ยวกับการทวงสิทธิของพื้นที่ จึงถือเสมือนว่าพื้นที่ทางอากาศก็มีความสำคัญอย่างมาก ความเคลื่อนไหวในภาคพลเมืองจะเกิดขึ้นก็คือ ต้องมีที่ทางอยู่ก่อน .เช่น หมอพืนบ้านถ้าไม่มีการสืบทอดและถ่ายทอดในกลุ่มหมพื้นบ้านด้วย คือ สร้างจากพื้นที่และความสัมพันธ์ นโยบายของรัฐเองก็สนับสนุนในรูปของหมอพื้นบ้านด้วย แต่รูปแบบนั่นไม่ตรงตามความต้องการ คือ พื้นที่ที่ที่สร้างให้ไม่ตรงความต้องการ สังคมไทยในปัจจุบันเป็นลักษณะของการเมืองแบบตัวแทน คือ ไม่เห็นความเป็นมนุษย์ แต่เห็นคนเป็นคะแนนเสียง แนวทางที่จะทำให้การเมืองภาคประชาชนเข้มแข็งได้คือพลเมืองต้องสร้างพื้นที่การเรียนรู้ทางการเมืองของภาคประชาชนให้ได้ และต้องเคารพความเป็นมนุษย์ระหว่างกันด้วย
อ.ขวัญสรวง อติโพธิ การเมืองภาคพลเมืองกับปริมณฑลสาธาณะ เราต้องมีจุดมุ่งหมายเพื่อส่วนตัว ไม่ใช่เพื่อส่วนรวม มีพื้นที่สร้างสรรค์ร่วมกัน พลเมืองต้องรณรงค์ผลักดันให้ลดขนาดอำนาจและบทบาทของรัฐ สร้างสรรค์พื้นที่ สาธารณะและให้โอกาสคนได้ผูกพันกัน สร้างความเข้มแข็งของการเมืองภาคพลเมืองและขยายปริมณฑลสาธารณะ
อ.อมรา พงศาพิชญ์ 1. สิทธิในการดื้อแพ่ง เราไม่จำเป็นต้องเชื่อฟังทุกอย่าง หรือดื้อบ้างได้หรือไม่ ขึ้นอยู่กับว่าเราจะดื้อเงียบหรือดื้อดัง ซึ่งขึ้นอยู่กับจังหวะและเวลา ถ้าเราทำงานภาคประชาชนสาธารณะต้องมีการดื้อบ้าง แต่บางครั้งเราก็ต้องอดทน และบางครั้งก็ระเบิดออกมา เมื่อถึงจุดวิกฤติที่ทนไม่ได้ 2. คนทำงานด้านสังคม ไม่ควรคิดเรื่องอยากดัง เราต้องทำงานร่วมกันและไปกันข้างหน้าไม่พยายามเป็นผู้นำตลอดเพราะงานนี้เป็นงานใหญ่ เพราะเราทำงานให้ประชาชนทั่วประเทศไม่มีที่ให้ใครเพียงคนเดียว 3. อย่าหลงว่าเราเป็นเจ้าของเพราะส่งที่เราทำเราทำเพื่อสาธารณะ อย่าหลงว่าเป็นของเรา หากเราตันเราต้องให้เพื่อนขึ้นหรือไม่ได้อย่างที่เราต้องการ อย่ายึดมั่นถือมั่น เมื่อไหร่ที่เราคิดว่าเราเป็นเจ้าของเราจะตัน
อ.สุริชัย หวันแก้ว ผมขอเล่าประสบการณ์ในการเป็นอาจารย์ให้ฟัง เมื่อวานเพิ่งมีการสัมมนาเรื่องการทุจริต ซึ่งพบว่า 60% มีประสบการณ์ในการทุจริต และหากนักศึกษาจะเข้าห้องน้ำต้องตามเข้าไปด้วย ในการสัมมนามีคนบอกว่าหากจะแก้ปัญหาต้องใช้วิธีการแก้ด้วยอำนาจ เป็นการแก้ปัญหาด้วยความกลัว อำนาจภาคประชาชนจะเหมือนกับการแก้อำนาจในเรื่องนี้หรือไม่ เหมือนกับเรื่องที่เล่าให้ฟัง เกี่ยวกับคนที่เป็นเจ้าของเรื่องต้องเป็นชาวบ้านหรือนักศึกษา หากเขาคิดว่าเรื่องนี้ไม่ไหว เขาต้องเข้ามาแก้ด้วย จริง ๆ ต้องให้เด็กเอาหนังสือเข้าไปได้ด้วย เรายังใช้การเรียนการสอนแบบสมัยก่อนอยู่ อำนาจที่จะช่วยเราได้คือ อำนาจของการตื่นรู้ ไม่ใช่อำนาจเชิงระเบียบ	อ. ชัยวัฒน์ ถิระพันธุ์ การเมืองต้องรับใช้ชีวิตและรับใช้มนุษย์ให้อยู่ร่วมกันได้อย่างสันติ ซึ่งทุกเรื่องที่วิทยากรนำเสนอมาในประเด็นต่าง ๆ นั่นมันไม่ง่าย แต่อยากให้ทุกท่านได้มาร่วมกันคิดว่าจะมีประเด็นใดที่ต้องนำมาปรับแก้หรือต่อเติมได้อีก รวมทั้งมาร่วมกันคิดและค้นหาหัวใจสำคัญของการประชุมกลุ่มย่อย 1. สืบค้นคำถามที่สำคัญ ๆ ต่อการทำงาน 2. เชื่อมมุมมองและมิติที่แตกต่างกันไปเพราะมองหลาย ๆ มุมอาจจะได้เห็นมิติที่มีความหลากหลายมากขึ้น 3. ร่วมกันแสดงความคิดเห็น 4. การมองลึกลงไปในส่วนของชีวิตและวัฒนธรรมการเมือง
สรุปการประชุมกลุ่มย่อย กลุ่มที่ 1 : ความเห็นกับคำว่า การเมืองภาคประชาชน คือ เห็นว่าประชาชนน่าจะต้องเป็นผู้สร้าง โดยมีรัฐเข้ามากระตุ้นและส่งเสริม กลุ่มที่ 2 : ประเด็นพื้นที่สาธารณะหายไปจริง ๆ คือ กลายไปเป็นของรัฐ รวมทั้งพื้นที่ทางอากาศเองก็ยังอยู่ในช่วงของการต่อสู้ช่วงชิงคืนมา คือ คลื่นวิทยชุมชน ในมาตรา 40 แต่สิ่งที่ยังคงมอยู่บ้าง คือ สภากาแฟ ในกลุ่มภาคใต้ / ต้องการทำพื้นที่สาธารณะขึ้นมาเองในรูปแบบที่ไม่ตายตัวเป็นสิงที่คิดขึ้นมาจากประชาชนในชุมชน กลุ่มที่ 3 : ประเด็นแรกที่กลุ่มคือ ประชาชนมีพลังไหม และประชาชนจะมีพลังจากอะไร ตัวตนของเราอยู่ที่ไหน พบว่าตัวตนของเรานั่นถูกกดทับด้วยรัฐและระบบการศึกษา ( ความรู้ ) สังคมยอมรับคนที่มีความรู้ ดังนั้นการที่จะทำค้นพบตัวตนที่แท้จริง คือ การเข้ามาเรียนรู้ ( วิทยุชุมชน ทำให้รู้เรื่องของสิทธิ / เครือข่าย ) กลุ่มที่ 4 : จะทำอย่างไรให้มีพื้นที่สาธารณะได้เกิดขึ้น ต้องการปรับเปลี่ยนกับคำว่าชาวบ้าน มาเป็นคนบ้านนั่นบ้านนี้ เป็นต้น ควรมีการทบทวนและพื้นที่สาธารณะและทำให้เกิดขึ้นมาได้อย่างเป็นของเขาเองควรมีการถอดชุดองค์ความรู้ขึ้นมาด้วย
อ.ชัยวัฒน์ : สรุปของกลุ่มนี้ว่าน่าจะเป็นในเรื่องของจิตวิทยา นพ.โกมาตร : กล่าวถึง สุขภาพในความเห็นของพ่อหลวงจอนิ ( กระเหรี่ยงปกาเกญญอ ) สุขภาพคือ ความมั่นใจในความเป็นกระเหรี่ยงปกาเกญญอ

	กลุ่มที่ 5 : คิดว่าการแก้ปัญหาเศรษฐกจของคนในชุมชนได่อนก็จะนำมาสู่กระบวนการมีส่วนร่วมตามมา / ปัญหาด้านการเมืองที่จะสะท้อนไปสู่ชุมชนแตกแยก จากเรื่อง กลุ่มที่ 6 : การกระจายอำนาจมาสู่ประชาชนจริงหรือ ซึ่งมีการพูดคุยกันในหลาย ๆ เรื่องแต่ที่หยิบยกขึ้นมา คือ ปัญหาเรื่องการเกษตร ที่พบว่ามีการแก้ไขจากภาครัฐไดไม่ทั่วถึง / ประเด็นการเมือง พบว่ามีการกระจายอำนาจลงไปสู่ประชาชนและท้องถิ่นได้จริงหรือไม่
กลุ่มที่ 7 : ควรมีการทำเวทีพูดคุยกันมากขึ้น เพราะจะสามารถเชื่อมโยงไปสู่การแก้ไขปัญหาต่าง ๆ ได้มากมาย ชุมชนต้องมีการสร้างกติกาของตนเองขึ้นมาเพื่อนำไปสู่การสร้างอนาคตของชุมชน / การสร้างพลังจะทำได้ก็ต่อเมื่อมีการดึงศรัทธาของตนเองขึ้นมาให้ได้ / วิทยุชุมชนจะเป็นตัวที่สามารถเชื่อมโยงได้อย่างดี และสามารถแพร่ขยายสิ่งที่ดีของชุมชนออกไปยังชุมชนอื่น ๆ ได้ด้วย / เวลาการพูดคุยไม่ควรมากและไม่จำเป็นต้องมีรูปแบบที่ตายตัว
กลุ่มที่ 8 : อำนาจที่คิดว่าจะเป็นของเรากลับไปตกอยู่ที่ตัวแทน โดยกลไกอำนาจรัฐเป็นตัวกำหนด / พื้นที่เกิดขึ้นได้อย่างไร space ไปสู่ จะเกิดขึ้นได้โดยการอาศัยสื่อ ( วิทยุชุมชน ) / ยุทธศาสตร์ภาคประชาชน กลุ่มที่ 9 : พื้นที่สาธารณะจะเกิดขึ้นมาก็เมื่อสร้างคนขึ้นมาก่อน / การเมืองภาคประชาชนจะเกิดขึ้นจริงก็ต่อเมื่อให้ประชาชนมีอำนาจขึ้นมาก่อน กลุ่มที่ 10 : การรู้จักตนเอง / สิทธิและหน้าที่ของตนเอง ก็จะนำมาสู่การเมืองภาคประชาชนได้ และต่อไปด้วยการเชื่อมโยงจากครอบครัว สู่ชุมชน ที่สำคัญคือ ชุมชนน่าจะมีการสร้างวัฒนธรรมทางการเมืองของตนเองขึ้นมาให้ได้ก่อนด้วย
นพ.โกมาตร จึงเสถียรทรัพย์ ( ผู้ดำเนินการสรุปประเด็นการเสนอของกลุ่มย่อย ) อ.ไชยรัตน์ เจริญสินโอฬาร ทุกวันนี้เรามีการเรียนรู้มากขึ้น แต่สิ่งหนึ่งที่เราขาดไปในความคิดเรื่องการเมืองภาคประชาชน คือ เรื่องหลักประกันในความมั่นคงและปลอดภัยในความคิดเรื่องการเมืองของประชาชน เช่นตัวอย่างจากนักเขียนนวนิยายชาวอังกฤษ ( Mr.Rukky ) ซึ่งมีการเขียนหนังสือจาบจ้วงถึงศาสนาอิสลามและจะถูกตัดสินประหารแต่รัฐบาลอังกฤษได้ให้ความคุ้มครองกับสิทธิ จะมีหลักประกันอะไรมาให้กับคนที่มีความคิดเห็นทางด้านการเมืองที่ขัดแย้ง อ.สุริชัย หวันแก้ว อ.ขวัญสรวง อติโพธิ อ.อมรา พงศาพิชญ์ นพ.โกมาตร จึงเสถียรทรัพย์ จากการที่ผู้เขียนได้เข้าร่วมการประชุมครั้งนี้ เห็นว่า มีผู้เข้าร่วมเต็มห้องประชุมทำให้ทางผู้จัด ต้องจัดเตรียมเก้าอี้และโทรทัศน์วงจรปิดไว้ภายนอกห้องประชุม ทำให้บรรยากาศเป็นไปอย่างคึกคัก บรรยากาศโดยรวมแสดงให้เห็นว่า ผู้เข้าร่วมประชุมส่วนใหญ่มีความสนใจ กระตือรือร้นที่จะเรียนรู้ แสดงความคิดเห็นร่วมกัน ทำให้เห็นว่าประชาชนมีความตื่นตัวในเรื่องการเมืองภาคประชาชน และพร้อมที่จะร่วมกันขับเคลื่อนและแสดงพลังในเรื่องการเมืองร่วมกัน การทำงานที่ทำอยู่เป็นการทำงานทวนกระแสหลัก ดังนั้นจึงเป็นงานที่ยากเพราะว่าเป็นงานที่เหนื่อยยาก ดังนั้นหากจะให้อยู่คงทนคือ ต้องทำงานในรูปเครือข่ายมาร่วมเรียนรู้ด้วยกัน หรือมาเรียนเอากำลังใจซึ่งกันและกัน ซึ่งเกิดแรงบันดาลที่ได้จากวันนี้น่าจะเป็นแรงการไปเชิญชวนคนให้มาร่วมกันช่วยคิด พลังที่เราทำกันในห้องนี้จะมีความยั่งยืนเพียงใด และเราจะคงพลังนี้ไว้ได้อย่างไร / พลังนี้จะสร้างขึ้นมาได้เมื่อได้เมื่อมีวิกฤติหรือมีปัญหาร่วมกัน ดังนั้นจะทำอย่างไรที่จะไม่ให้มีปัญหาแล้วจึงจะมาเกิดการรวมตัวกัน แต่อย่างน้อยดูเหมือนว่าเราได้มี กระบวนการสร้างจิตสำนึก ขึ้นมาแล้ว สะท้อนความคิดเรื่องจิตสำนึก ซึ่งในความเห็นของอาจารย์เห็นว่า “ แววตา “ คือ สิ่งที่สะท้อนมาให้เห็นในการทำอะไรร่วมกัน / การกระจายอำนาจ คือ การเพิ่มพื้นที่ทางฝั่งของภาคประชาชน ให้เข้มแข็ง / ควรผ่าด่านวัฒนธรรมให้ได้ ( การโยนเงินไปสู่ชุมชน ) สิ่งที่เกิดขึ้นในปัจจุบันนี้ พบว่าการเมืองภาคพลเมืองมีพลังมากขึ้น เห็นการรวมตัวของภาคประชาชนมากขึ้น
สันสกฤต มุนีโมไนย : กองบรรณาธิการ

Be the first to comment on "การเมืองภาคประชาชนกับการปฏิรูประบบสุขภาพ"

Leave a comment

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may affect your browsing experience.

Necessary

Always Enabled

Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. These cookies ensure basic functionalities and security features of the website, anonymously.

Cookie	Duration	Description
cookielawinfo-checkbox-analytics	11 months	This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Analytics".
cookielawinfo-checkbox-functional	11 months	The cookie is set by GDPR cookie consent to record the user consent for the cookies in the category "Functional".
cookielawinfo-checkbox-necessary	11 months	This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookies is used to store the user consent for the cookies in the category "Necessary".
cookielawinfo-checkbox-others	11 months	This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Other.
cookielawinfo-checkbox-performance	11 months	This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Performance".
viewed_cookie_policy	11 months	The cookie is set by the GDPR Cookie Consent plugin and is used to store whether or not user has consented to the use of cookies. It does not store any personal data.

Others