ร่วมสร้างสังคมอยู่เย็นเป็นสุข

นพ.ประเวศ วะสี

ในระบบที่ซับซ้อนมีปรากฏการณ์ใหม่ ๆ ที่เกิดขึ้นและอธิบายไม่ได้ด้วยรูปแบบสังคมเดิมที่ง่ายและตรงไปตรงมา เช่น สภาพโกลาหล (Chaos) ที่ควบคุมไม่ได้จะเกิดขึ้นเป็นประจำในระบบที่ซับซ้อน อย่างเช่น ถ้ามีคนคนหนึ่งเล่นค้าเงินอยู่ที่นิวยอร์ค อาจทำให้ระบบการเงินของประเทศไทยปั่นป่วนและวิกฤตไปหมด มีผลกระทบต่อคนทั้งประเทศและลามไปยังประเทศอื่นด้วย

สมัยก่อนอะไรที่เกิดขึ้นในประเทศหนึ่งก็ไม่มีผลกระทบต่อประเทศอื่น ๆ เพราะต่างคนต่างอยู่ ไม่เชื่อมโยงกัน  แต่ปัจจุบันประเทศต่าง ๆ เชื่อมโยงกันและมีผลถึงกัน อัตราดอกเบี้ยหรือการตัดสินใจทางนโยบายบางอย่างในสหรัฐอเมริกาอาจมีผลกระทบต่อชาวนาไทยอย่างรุนแรง

ข้อมูลข่าวสารและเงินที่เคลื่อนไหวรอบโลกด้วยความเร็วของแสงยิ่งเร่งให้ระบบทั้งหมดเคลื่อนไหวเปลี่ยนแปลงรวดเร็วยิ่งขึ้น สิ่งใหม่ ๆ สภาพใหม่ ๆ เกิดขึ้นด้วยอัตราเร็วเกินกว่าที่ระบบประสาทและร่างกายมนุษย์ ซึ่งสร้างไว้เพื่อเผชิญปัญหาเก่า ๆ เมื่อแสนปีก่อนจะรับได้ จึงเกิดความเครียดหมดทั้งโลก ทุกคนเหมือนถูกจับวิ่งอยู่บนทางด่วนที่ลงไม่ได้ และถูกบังคับให้วิ่งเร็วขึ้น ๆ

ต้องช่วยกันทำความเข้าใจว่า ความอยู่เย็นเป็นสุขคืออะไร อุปสรรคใหญ่หรือภูเขาที่ขวางกั้นคืออะไร โครงสร้างของความอยู่เย็นเป็นสุขคืออะไร เหมือนจะสร้างบ้านอยู่เย็นเป็นสุข ต้องมีการออกแบบและมีการสร้างที่ถูกต้อง

ฉะนั้น ในบทต่อ ๆ ไป จะแสดงสภาพของความอยู่เย็นเป็นสุข โครงสร้างของความอยู่เย็นเป็นสุขและเครื่องชี้วัดความอยู่เย็นเป็นสุข