หมอประเวศ ชี้ทางแก้วิกฤติไฟใต้ ต้องเข้าใจและรับฟังในความแตกต่าง

ศ.นพ.ประเวศ วะสี (รองประธานกรรมการอิสระเพื่อความสมานฉันท์แห่งชาติ) กล่าวว่า ปัญหาภาคใต้ไม่มีใครสามารถแก้ได้ คนที่สามารถแก้ได้ คือประชาชนเท่านั้น อำนาจรัฐ และอำนาจเงินไม่สามารถแก้ได้ แต่ตัวทรัพยากรที่มีค่าที่สุดคือคน แต่ในสังคมที่ไม่ได้เคารพศักดิ์ศรีมนุษย์ ขาดการเคารพคนทุกคนอย่างเท่าเทียมกัน หากเราขาดศีลธรรมพื้นฐานเหล่านี้ เช่น ประชาธิปไตย คนทุกคนมีศักดิ์ศรีมีคุณค่า มีสิทธิมนุษยชน สิทธิเด็ก สตรี การพัฒนาที่เป็นธรรม การพัฒนาที่ขาดการเป็นธรรม ทำให้คนรวยๆ ยิ่งขึ้น คนจนยิ่งจนขึ้น มีช่องว่างมากขึ้น ระบบการศึกษาที่ผิดทำให้ประเทศอ่อนแอแล้วนำไปสู่ปัญหา สิ่งสำคัญคือ เราต้องเคารพความรู้ที่มีอยู่ในตัวคน ถือว่าทุกคนมีความรู้ในประสบการณ์ชีวิตและการทำงาน แต่ที่ผ่านมาเราไปเคารพความรู้ที่อยู่ในตำราที่เอามาจากต่างประเทศ เรื่องราวที่เกิดขึ้นภายในสังคมเราไม่เข้าใจ เราไม่เข้าใจสิ่งแวดล้อม ไม่เข้าใจอะไรทั้งสิ้น เมื่อมีเหตุการณ์นองเลือดเราไม่เข้าใจ เราไม่เข้าใจมนุษย์ เราไม่เข้าใจการอยู่ร่วมกัน

		ดังนั้นการที่เราออกมาจากจุดนั้น มาคุยกัน เราต้องรู้ เราต้องค้นหาสิ่งที่มีค่ามากที่สุดในตัวมนุษย์ คนไหนที่แก้ปัญหาได้ คนไหนแก้ไม่ได้ เรามามองที่ตัวมนุษย์เอง คนทุกคนมีสิ่งที่มีค่าในตัวคนทุกคน โลกทุกวันนี้ไม่เอาการอยู่ร่วมกันเป็นใหญ่ แต่เอาเศรษฐกิจเป็นใหญ่ การแข่งขันอย่างเสรีเป็นใหญ่ นำไปสู่ความรุนแรง ความขัดแย้ง มนุษย์เราต้องอยู่ร่วมกันอย่างสันติ และมีวัฒนธรรมการอยู่ร่วมกันอย่างสันติ

การคุยกันก็เป็นวิธีหนึ่งที่นำไปสู่การลดความรุนแรงได้ การลดความขัดแย้งก็เพียงไปรับฟังทุกๆ ฝ่าย ความรุนแรงก็ลดลงได้แล้ว พระคุณเจ้า โต๊ะครู นำฟังทุกคนที่มี่ความทุกข์ ความคิดอย่างไร
การเสวนา (Dialogue) ไม่เน้นการโต้เถียง แต่เน้นการฟังอย่างลึกๆ การโต้เถียงกัน ไม่เกิดปัญญา นำไปสู่การใช้อารมณ์ แต่การฟังอย่างลึก (Deep Listening)) นำไปสู่การเปลี่ยนแปลง มีการนำไปใช้กันเยอะ การฟังอย่างลึกๆ นำไปสู่การเปลี่ยนแปลงได้ เกิดความเข้าใจกันได้ ไม่นำไปสู่ความทุกข์ ในสามจังหวัดที่คิดว่าติดอยู่คือ ภายหลังได้ไปฟังหลายฝ่ายๆ เราได้เรียนรู้ ก็เข้าใจได้ว่า มีความกังวลลึกๆ นำไปสู่การมีปัญหาดังนี้ คนมุสลิม เขาต้องการมากที่สุดก็คือโอกาสทางศาสนา เป็นสิ่งสำคัญที่สุด เพราะคนมุสลิมทั้งชีวิตที่อยู่กับศาสนา แล้วก็คนอื่นๆ ไม่เข้าใจ ชีวิตทางศาสนาอยู่กับพระเจ้าตลอดเวลา จุดนี้จะนำไปสู่สันติ

ภายหลังรัฐบาลนำการศึกษาสามัญไปสู่เขา ทำให้เขาไม่อยากให้ลูกไปเรียนสายสามัญเพราะคิดว่าการเรียนสายสามัญนำไปสู่การล้างความเชื่อของเขา เมื่อไม่ได้เรียนสามัญก็ไม่สามารถนำไปสู่การประกอบอาชีพต่างๆ ได้ แต่เขาก็ยอม ขณะที่รัฐสงสัยการเรียนปอเนาะของเขา นำไปสู่ความกังวลลึกๆ

คนพุทธเป็นคนส่วนน้อยภายในสามจังหวัด รู้สึกกังวลและหวาดกลัว หากมีการกระจายอำนาจสู่การปกครองตัวเอง พึ่งตนเอง มีการเลือกตั้งขึ้นมาบริหารโดยคนส่วนใหญ่ ก็กลัวว่าจะนำไปสู่การสร้างความอยุติธรรมแก่คนส่วนน้อยสมานฉันท์นอกจากเราเข้าใจหลักการ นิยาม แล้ว เราก็ต้องมีวิธีการนำไปสู่หลักการพื้นฐานที่สุด หากเราไปหลงหลักการอื่นๆ ชูความเด่นเหนือว่าของศาสนา ก็ไม่ใช่ หากเราชูความสุข เป็นเพื่อนมนุษย์ต่อกัน เมตตากรุณาต่อกัน พูดคุยร่วมกัน และที่สำคัญที่สุดคือการทำงานร่วมกัน ทำให้เกิดเอื้ออาทร เปิดเผย ไว้วางใจต่อกัน (Trust) ทุกคนจะมีความสุขมาก

ศ.นพ.ประเวศ กล่าวสรุปว่า การลดปัญหาภาคใต้ ปัญหาใหญ่ร่วมกันของพวกเรา คืออันตรายของวัตถุนิยม บริโภคนิยม ที่เปลี่ยนทิฐิของคน มีอาวุธ ความรุนแรง อันตรายอยู่เบื้องหลัง เป็นสิ่งที่อันตรายทั้งสิ้นเป็นเหมือนกันทั้งโลก เราต้องอยู่ร่วมกันให้สามารถเผชิญกับทุนนิยม บริโภคนิยม เราต้องรักกันกันไว้ สร้างพลังร่วมกันไว้ ให้สามารถเผชิญปัญหาได้ พลังของความเมตตา บริสุทธิ์ ขันติ เราต้องรักกันไว้ให้มากและสร้างความเข้าใจร่วมกัน

สันสกฤต มุนีโมไนย เรียบเรียง
30/11/2548