เด็ก นกกระดาษ และความจริงที่ภาคใต้

สุเทพ  วิไลเลิศ : เรียบเรียง

กองบรรณาธิการ : ทีมสื่อสารสาธารณะ

27 ธันวาคม 2547

-1-

เกือบหกโมงเช้าแล้วแต่ไม่มีแสงอาทิตย์สาดมา ผมก้มลงอ่านหนังสือพิมพ์ฉบับวันก่อนมีข่าวเกี่ยวกับการเปิดเผยผลสรุปกรณีการสังหารหมู่ที่ตากใบ ทำให้ผมนึกถึงช่วงเวลาเดียวกันนี้เมื่อหลายวันก่อน ขณะที่ยังอยู่บนขบวนรถไฟหาดใหญ่-กรุงเทพ

…ระหว่างทางไปตู้เสบียง ผมต้องเดินโคลงตัวไปมาตามแรงโยกของแต่ละโบกี้ เมื่อถึงตู้เสบียงผมพบนกกระดาษที่ร้อยด้วยเส้นด้ายห้อยแกว่งอยู่ไปมา…

ภาพของเยาวชนจากปัตตานี ยะลา นราธิวาสและสงขลาย้อนมาอีกครั้ง ความรู้สึกและเรื่องราวของเด็กและเยาวชนภายใต้สถานการณ์ที่เรียกว่าไฟใต้  ซึ่งผลกระทบที่ตามมาไม่ได้เลือก เพศ วัย กระทั่งศาสนา ถ้อยคำและเรื่องราวต่างๆ กำลังถูกถ่ายทอดออกมา…

วันนี้วันที่ 27 ธันวาคม 2547 ครบ 358 วัน นับจากประกาศกฎอัยการศึกในจังหวัดปัตตานี ยะลาและนราธิวาส   3 สัปดาห์แล้วสำหรับการโปรยนกกระดาษในภาคใต้โดยรัฐบาล และหลายวันแล้วกับผลสรุปกรณีความรุนแรงที่ตากใบโดยวุฒิสภาและคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ

-2-

          ระหว่างสองสามวันที่ใช้ชีวิตอยู่ร่วมกัน เรามีโอกาสตั้งวงแลกเปลี่ยนกันอย่างเป็นเรื่องเป็นราวรวมถึงการพูดคุยนอกรอบ อย่างที่อยากจะรับรู้และซึมซับทุกกระบวนความรู้สึกนึกคิดที่พรั่งพรูออกมา

          กาเซมวัยสิบเก้ามุสลิมอีกคนหนึ่งจากจังหวัดชายแดนเล่าเสริมว่า ทั้งเขาและเพื่อนวัยเดียวกัน เป็นชุดรักษาความปลอดภัยหมู่บ้าน(ชรบ.) จึงถูกเกณฑ์ไปเฝ้าเวรยามตามจุดตรวจต่างๆ ซึ่งมีทหารอยู่ด้วยเฉพาะในช่วงหัวค่ำ ขณะที่เฝ้ายามอยู่นั้นเคยมีคนขับมอเตอร์ไซค์มาจุดประทัดโยนใส่ตอนกลางดึก เหมือนมีนัยบางอย่าง หลังจากนั้นก็เกิดขึ้นในจุดอื่นๆ ทำให้หลายคนรำพึงออกมาว่า “เราออกมาอยู่อย่างนี้ ไม่รู้จะตายวันไหน”          

          ผมไม่แน่ใจว่ากาเซมกับเพื่อนของเขาจะรู้สึกถึงสิ่งใดมากกว่ากัน ระหว่างการถูกข่มขู่กับการเสมือนไร้ความสามารถในการปกป้องชีวิตตนเอง

–3–

          เมื่อเกิดเหตุการณ์ 3 จังหวัดภาคใต้ตั้งแต่ต้นปีนี้ ทั้งเหตุการณ์ปล้นปืน กรือเซะ ถึงตากใบ ผู้คนอีก 73 จังหวัดต่างรับรู้ข่าวคราวผ่านสื่อมวลชนซึ่งเป็นผู้กำหนดประเด็นวาระและคัดเลือกนำเสนอความเคลื่อนไหวที่เกิดขึ้น

          เยาวชนจึงพูดคุยถึงสื่อมวลชนกับการนำเสนอที่ผ่านมาว่า สื่อมวลชนทั้งโทรทัศน์ หนังสือพิมพ์และวิทยุนำเสนอเหตุการณ์อย่างบิดเบือน หลายข่าวไม่ตรงกับความเป็นจริงที่เกิดขึ้น เพราะเยาวชนในพื้นที่รู้ดีว่าสิ่งที่ถูกนำเสนอหลายเรื่องไม่เกี่ยวข้องกับสถานการณ์ แต่สื่อมวลชนกลับนำไปเผยแพร่ให้เป็นส่วนหนึ่งของสถานการณ์ดังกล่าว กระทั่งทำให้เยาวชนที่พูดคุยด้วยรู้สึกว่าสื่อมวลชนขายข่าวโดยไม่สนใจว่าจะเกิดอะไรตามมา และถือว่าเป็นการซ้ำเติมสถานการณ์ที่กำลังมีปัญหาอยู่ ดังเสียงสะท้อนของนิรุธ ว่า “สื่อต้องการเพียงขายข่าว ไม่ได้ต้องการให้คนทั้งประเทศมองเห็นว่าจริงๆแล้วเหตุการณ์ใน 3 จังหวัดคืออะไร”  

          แต่อย่างไรก็ตาม  เยาวชนรู้ดีว่าสื่อมวลชนมีอิทธิพลต่อการรับรู้เรื่องราวต่างๆ จึงยังมีความคาดหวังว่าสื่อมวลชนจะนำเสนอความเป็นจริง  และมีส่วนช่วยให้สถานการณ์คลี่คลายไปในทางทีดีได้ ดังคำพูดที่สะท้อนของเยาวชนว่า อยากให้ผู้ใหญ่ที่เป็นสื่อมวลชนมีความน่าเชื่อถือและกล้านำเสนอข้อเท็จจริง

-4-

          ทุกครั้งเมื่อเกิดเหตุการณ์ลอบวางระเบิดหรือมีสถานการณ์รุนแรงเกิดขึ้นใน 3-4 จังหวัดภาคใต้ การปิดโรงเรียนหรือสถานศึกษาต่างๆ นับเป็นมาตรการหนึ่งในการรักษาความปลอดภัยให้กับเด็กและเยาวชนรวมถึงครูอาจารย์ในพื้นที่ ครั้งนี้ก็เช่นกัน

          นิรุธและเพื่อนๆรู้ดีว่าที่ต้องปิดเรียนเพราะเหตุใด แต่ก็ยังรู้สึกว่า แล้วเขาจะเรียนให้ทันเยาวชนที่อยู่ในจังหวัดอื่นๆที่ปกติสุขได้อย่างไร ในขณะที่ในภาคเรียนนี้ได้เรียนเพียง 13 สัปดาห์จากทั้งหมด 20 สัปดาห์ ความหวังในการสอบแข่งขันคัดเลือกที่จะเรียนต่อในระดับชั้นที่สูงขึ้นไปจึงลดน้อยลงทุกที

เรื่องเดียวกันนี้กาเซม และการีม มีมุมมองว่า เยาวชนมุสลิมก็รู้สึกกดดันไม่ต่างกัน และมีมาก่อนหน้านี้ เพราะที่ผ่านมาการเรียนในโรงเรียนปอเนาะหรือโรงเรียนสอนศาสนาของมุสลิมนั้น ทำให้เยาวชนมุสลิมศึกษาต่อในประเทศไทยไม่ได้ เนื่องจากไม่มีการเทียบวุฒิการศึกษาจากโรงเรียนปอเนาะให้ ทั้งที่ประเทศมาเลเซียยังให้การยอมรับเยาวชนที่เรียนจากปอเนาะใน 3 จังหวัดภาคใต้สามารถเทียบชั้นการศึกษาและไปเรียนต่อในประเทศมาเลเซียได้           ปัญหาเรื่องการศึกษาจากปากคำของเด็กเยาวชนไทยทั้งพุทธและมุสลิมที่กล่าวมานั้น ยืนยันชัดเจนว่า นอกเหนือจากการปิดโรงเรียนเมื่อเกิดเหตุการณ์รุนแรง ซึ่งทำให้เด็กเยาวชนได้รับผลกระทบโดยตรงแล้วนั้น การจัดการเรื่องการศึกษาให้กับเด็กเยาวชนในโรงเรียนมุสลิมก็ยังเป็นปัญหาค้างคาตลอดมา

-5-

          เรื่องราวของไฟใต้ที่ถูกถ่ายทอดออกมาจากเยาวชนในพื้นที่ ข้อเท็จจริงอาจไม่พรั่งพร้อมชัดเจนรอบด้าน  ทว่าความจริงตรงหน้าที่เด็กและเยาวชนคนหนึ่งรับรู้และจดจำ อย่างไม่สามารถหลีกเลี่ยงได้  จะก่อผลกระทบกระเทือนอย่างไรในวันต่อไป ผู้คนที่คำนึงถึงแต่ความแตกต่างทางเชื้อชาติ ศาสนาและวัฒนธรรม…อาจไม่มีวันเข้าใจ

………………………………………..

* หมายเหตุ  ข้อมูลทั้งหมดมาจากเยาวชนที่มีตัวตนจริง แต่ชื่อที่ปรากฏเป็นนามสมมติทั้งสิ้นเพื่อป้องกันผลกระทบต่อเยาวชนที่   ให้คำสัมภาษณ์