เมื่อแม่สอดจะเป็น…เขตเศรษฐกิจชายแดน

เอกสารข้อมูล FACT SHEET มกราคม 2548

       แม่สอด เป็นอำเภอหนึ่งในจังหวัดตาก  อยู่ห่างจากจังหวัด 87 กิโลเมตร  เป็นหนึ่งในจังหวัดชายแดนภาคเหนือค่อนไปทางตะวันตกของประเทศ  สภาพพื้นที่ทำให้แบ่งจังหวัดตากออกเป็น  2  ด้าน  ด้านตะวันออกมีพื้นที่เป็นร้อยละ 34.70  ของจังหวัดประกอบด้วย  4  อำเภอ คือ เมืองตาก  บ้านตาก  สามเงาและกิ่งอำเภอวังเจ้า  ด้านตะวันตกมีพรมแดนติดต่อกับประเทศสาธารณะรัฐสังคมนิยมแห่งสหภาพพม่า แนวชายแดนยาวประมาณ 580 กิโลเมตร เขตติดกับชายแดนมี 5 อำเภอ คือ  แม่สอด แม่ระมาด ท่าสองยาง พบพระ และอุ้มผาง  จุดทำการค้า 1 แห่งคือจุดผ่านแดนถาวรแม่สอด – เมียวดี ในเขตสุขาภิบาลท่าสายลวด ช่องทางนำเข้า-ส่งออกสินค้า  คือ  สะพานมิตรภาพไทย – พม่าและท่าเรือจำนวนกว่า  20 แห่ง  ตลอดแนว

แม่น้ำเมย ซึ่งยาว 390 กิโลเมตร  จุดผ่านแดนนี้เป็นศูนย์กลางการค้าการลงทุนทางด้านตะวันตกของจังหวัดตาก และสามารถเชื่อมต่อยังจังหวัดเมียวดี  ในรัฐกะเหรี่ยง  ที่อยู่ห่างจากเมืองย่างกุ้งประมาณ 400 กิโลเมตร      ประชากรร่วม 80,000 คน  ของแม่สอดประกอบด้วยผู้คนหลากหลายเชื้อชาติส่วนใหญ่เป็นชาวกะเหรี่ยง  นอกนั้นคือ  ไทยใหญ่  พม่า  จีน ไทยลานนา  มุสลิม  ซิกข์   ฮินดู   และชาวไทยภูเขา   อาชีพหลักคือรับจ้างในโรงงานอุตสาหกรรมซึ่งมีจำนวนกว่า 400 แห่ง รองลงมาเป็นเกษตรกรรม และบริการท่องเที่ยว ปัญหาสำคัญคือ แรงงานต่างด้าวและประชากรแฝงจำนวนร่วมเกือบ 200,000 คน

       คนแม่สอดกับคนฝั่งพม่า   โดยเฉพาะใกล้ชายแดนมีความผูกพันเชื่อมโยงกันในมิติ  สังคม – วัฒนธรรมและ  การค้าขาย  การค้าขายชายแดนระหว่างแม่สอดกับพม่า จึงมีมาช้านาน แต่ในอดีตการค้าขายเป็นไปอย่างง่ายๆ  ข้ามฝั่งไปมาหาสู่กันโดยไม่ต้องทำบัตรผ่านแดน เช่นในปัจจุบัน

การจัดตั้งเขตเศรษฐกิจชายแดนไทย-พม่า

  18 มีนาคม 2547 คณะกรรมการพิจารณาแนวทางการจัดตั้งเขตเศรษฐกิจชายแดนเห็นชอบให้มีการเตรียมการจัดตั้งเขตเศรษฐกิจชายแดนจังหวัดตาก โดยมีพื้นที่ดำเนินการครอบคลุม 3 อำเภอคือ แม่สอด พบพระ แม่ระมาด โดยมีกรอบการพัฒนาคือ การพัฒนาโครงสร้างพื้นฐาน ระบบคมนาคมเชื่อมโยงเพื่อนบ้าน  การจัดการผังเมือง เพื่อกำหนดพื้นที่รองรับการลงทุน  การพัฒนาแผนสนับสนุนด้านเศรษฐกิจ  สังคมความมั่นคงและสิ่งแวดล้อม  การกำหนดสิทธิประโยชน์และมาตรการสนับสนุนด้านภาษี  ระบบการบริการธุรกรรมเงินตรา การเชิญชวนการลงทุนจากต่างประเทศ การผ่อนปรนการใช้แรงงานต่างด้าว การจัดตั้งกลไกการบริหาร ระดับชาติ ระดับเขตเศรษฐกิจ ระดับนิคมอุตสาหกรรม เพื่อดำเนินการในระยะแรก และการยกร่างกฏหมาย

   18-19 ตุลาคม 2547  การประชุมคณะรัฐมนตรีสัญจร ที่อำเภอแม่สอด     จังหวัดตาก  ได้อนุมัติแผนปฏิบัติการจัดตั้งเขตเศรษฐกิจชายแดนจังหวัดตาก ตามที่   สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ  นำเสนอ  โดยแผนดังกล่าวให้จังหวัดตากเป็นฐานผลิตหลักตามแนวเศรษฐกิจเชื่อมโยงตะวันออก – ตะวันตก  และเป็นพื้นที่พัฒนานำร่องในลักษณะเมืองคู่แฝดระหว่าง ไทย-พม่า คืออำเภอแม่สอด จังหวัดตาก กับจังหวัดเมียวดี ประเทศพม่า    โดยประกาศให้   แม่สอด   พัฒนาเขตการลงทุนด้านอุตสาหกรรม การค้าและท่องเที่ยว  พบพระ/แม่ระมาด   พัฒนาการผลิตด้านเกษตรและอุตสาหกรรมเชื่อมโยงกับแม่สอด    รวมทั้งการกำหนดมาตรการการส่งเสริมการเข้ามาลงทุนด้านอุตสาหกรรมและการบริการ   โดยในช่วง 3 ปีแรก  จะเร่งจัดตั้งเมืองคู่แฝดชายแดนแม่สอด – เมียวดี  นำร่องเป็นแห่งแรก  ในเบื้องต้นเน้นพัฒนาอำเภอแม่สอด  ซึ่งมีศักยภาพมากกว่าและเชื่อมโยงการพัฒนา โดยส่งเสริมให้ประเทศพม่าผลิตวัตถุดิบในภาคเกษตร เพื่อป้อนภาคอุตสาหกรรมในเขตเศรษฐกิจพิเศษ     และเร่งศึกษาความเป็นไปได้ในการจัดตั้งนิคมอุตสาหกรรม  การจัดสร้างสนามบิน  สถานีขนถ่ายสินค้า ฯลฯ  โดยเชื่อว่า   หากประกาศให้อำเภอแม่สอด เป็นเขตเศรษฐกิจชายแดน จะทำให้แรงงานต่างด้าวไม่ไหลทะลักเข้าไปในพื้นที่ชั้นในของประเทศ

ระบบเศรษฐกิจโลก-ภูมิภาค-ชาติ-ท้องถิ่น

      เมื่อการจัดระเบียบโลกใหม่เกิดขึ้น ชาติต่างๆ หันมาใช้ระบบเงินตรา  พลังงาน  และปัญญาเป็นอาวุธแทนกำลังทหาร  คือ จุดเริ่มต้นของการแข่งขันทางเศรษฐกิจนำการเมือง  เกิดกระแสการ

รวมตัวเพื่อต่อรองและแข่งขันทั้งภูมิภาคเอเชีย    ยุโรป   อเมริกา และตะวันออกกลาง  เกิดกรอบความร่วมมือของกลุ่มองค์กรทางเศรษฐกิจและการค้า เช่น  องค์กรการค้าโลก (WTO)  ประชาคมยุโรป(EU)   ประชาคมเอเชียแปซิฟิค(ASEAN)   เกิดสกุลเงินตราใหม่ของโลก เช่น  เงินสกุลยูโร เกิดการเจรจา  เพื่อหาความร่วม

มือทางการค้าและเศรษฐกิจแบบทวิภาคี ไตรภาคี ระดับประเทศ ระดับภูมิภาค ระดับอนุภูมิภาค ฯลฯ เกิดการจัดตั้งเขตการค้าเสรี(FTA Free Trade Area) และเขตการค้าต่างๆ ทั่วโลก ฯลฯ

      ระบบเศรษฐกิจโลก       มีการเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วและเชื่อมโยง จึงส่งผลกระทบต่อระดับภูมิภาค ระดับประเทศ และระดับท้องถิ่น พันธกรณีในเวทีการค้าโลกเป็นเงื่อนไขสำคัญที่ทำให้รัฐบาลในหลายประเทศรวมทั้งประเทศไทย  ต้องปรับกฎระเบียบภายในประเทศให้เอื้อต่อการค้า    และการลงทุนระหว่างประเทศเพื่อให้สามารถแข่งขันทางการค้า เพื่อช่วงชิงความได้เปรียบ และเพื่อฉวยโอกาสการพัฒนาให้สอดคล้องกับการเปลี่ยนแปลงเศรษฐกิจโลก