เวที “คนเมืองปาย เรียนรู้เรื่องผังเมือง”

“การวางผังเมือง” ถ้าจะเปรียบคงเหมือน “การสร้างบ้านให้น่าอยู่” ให้ตรงใจผู้อยู่ การที่มีคนมาออกแบบบ้านให้โดยที่เจ้าบ้านไม่มีสิทธิแสดงความต้องการอยากให้บ้านเป็นยังไง อยู่ไปย่อมอึดอัด ปัญหาก็ตามมา…เมื่อวันที่ 25 กรกฎาคม 2547 ที่ อ.ปาย จ.แม่ฮ่องสอน จึงมีคนนับร้อยจากตัวแทนของแต่ละตำบลใน อ.ปาย มาเข้าร่วมระดมความอยาก “สร้างเมืองปายให้น่าอยู่”

“การวางผังเมือง” ถ้าจะเปรียบคงเหมือน “การสร้างบ้านให้น่าอยู่” ให้ตรงใจผู้อยู่ การที่มีคนมาออกแบบบ้านให้โดยที่เจ้าบ้านไม่มีสิทธิแสดงความต้องการอยากให้บ้านของเขาเป็นยังไง ถึงเวลาอยู่ไปย่อมอึดอัด ปั­หาก็ตามมา……เมื่อวันที่ 25 กรกฎาคม 2547 ณ หอประชุมโรงเรียนปายวิทยาคาร อ.ปาย จ.แม่ฮ่องสอน จึงมีคนนับร้อยจากตัวแทนของแต่ละตำบลใน อ.ปาย มาเข้าร่วมระดมความอยาก “สร้างเมืองปายให้น่าอยู่” ใน “เวทีเรียนรู้เรื่องเรื่องผังเมือง” โครงการเชื่อมประสานการพัฒนาฯ จ.แม่ฮ่องสอนและกองทุนสนับสนุนการเสริมสร้างสุขภาพ (สสส.) เป็นผู้ สนับสนุน วิทยากรโดย รศ.ดร.บรรณโศภิษฐ์ เมฆวิชัย งานนี้ได้เชิ­ญรองผู้ว่าราชการจังหวัด(อย่างไม่เป็นทางการ) มาร่วมกล่าวเปิดงานและรับฟังความคิดและความต้องการของชาวบ้าน
ปายในอดีต ปายเป็นเมืองที่แวดล้อมไปด้วยป่าเขา มีคนหลายชนเผ่าอาศัยอยู่ ไทให­่ ลีซอ กระเหรี่ยง จีนฮ้อ และแม้ว ในอดีตผู้คนมีวิถีชีวิตอยู่ติดกับธรรมชาติ ประกอบอาชีพเกษตรกรรมเป็นหลัก น้ำ สัตว์ป่า หน่อไม้ เห็ด พืชผักนานาพรรณมีอยู่อย่างอุดมสมบูรณ์
จนกระทั้ง ถนนลาดยางจากเชี่ยงใหม่-ปาย บ้านไม้กลายเป็นตึก หมู่บ้านกลายเป็นเมือง ตู้เอทีเอ็มกลางเมืองกับแม่ค้าชาวลีซอ นักท่องเที่ยวต่างชาวกำลังซื้อของ เรื่อล่องแก่งแม่น้ำปาย ร้านเครื่องดื่มลองรับนักท่องเที่ยว
การเปลี่ยนเปลงก่อเกิดปั­หามากมายตามมา คนบางส่วนพอใจแต่มีผู้คนอีกมากที่รู้สึกอึดอัดกับขยะที่ล้นเมือง เสียงอึกตึกครึกโครมจากผับที่บริการนักท่องเที่ยว การเมืองท้องถิ่นที่เข้มข้นและน้ำใจที่จางลง

คนปายเริ่มสร้างบ้าน  “น่าอยู่”
ใครมาจากตำบลไหนเชิญ­ลงทะเบียน..จ้า เริ่มเรียนรู้เรื่องผังเมือง อ.บรรณโศภิษฐ์ ทำความเข้าใจ “ผังเมือง” แล้วต่อด้วยคำถาม…ให้คนปายช่วยตอบ
คำถามที่ต้องช่วยกันตอบ
1. ช่วยกันระดมความเห็น – เมืองปายที่อยากเห็น – แถวบ้านเราและชุมชนของเขาที่อยากให้เป็น
2. สิ่งต่างๆ ต่อไปนี้ควรเป็นอย่างไร ตลาด ร้านค้า โรงแรม บ้านเรือน ถนน สาธารณูปโภคอื่นๆ และต้องการให้มีอะไรเพิ่ม เช่น สนามเด็กเล่น พื้นที่หมู่บ้านทั้งหมดที่มีและต้องการจะจัดวางอย่างไร 3. คัดเลือกตัวแทนผู้ประสานงานตำบลละ 2 คน
ผลลัพธ์หลังแบ่งกลุ่มแลกเปลี่ยนตามตำบล
ตลาดสด สะอาด, มีส้วมถูกสุขลักษณะ แหล่งน้ำ จัดระบบแม่น้ำปาย * ดูแลความสะอาด * แบ่งเขตกันรับผิดชอบ * อนุรักษ์ปลา จัดระบบน้ำประปา * มีน้ำสะอาดใช้ได้ตลอดปีและมีมาตรฐาน * อ่างเก็บน้ำ ไฟฟ้า มีแสงสว่างบนถนน จัดโซน/พื้นที่ – ที่ทิ้งขยะ  โดยองค์กรส่วนท้องถิ่นร่วมกัน – โรงแรม สถานเริงรมย์ เช่น ผับ ร้านคาราโอเกะ – โรงฆ่าสัตว์ –  สวนสาธารณะ ถนน – ได้มาตรฐาน, ทั่วถึง – สะอาด เรียนร้อย – จัดระเบียนทางเดินเท้า – มีร่องระบายน้ำ การศึกษา ทั่วถึง, เน้นปลูกฝังเรื่องคุณธรรม และจริยธรรมแก่เด็กรุ่นใหม่ ผู้นำ มีคุณธรรม ชาวบ้านมีส่วนร่วม
งานที่ก่อการ(ภาคประชาชน)ต้องทำต่อ
1. จัดเวทีประชาสังคมรายตำบล 2. ร่างการจัดวางผังเมือง (ในพื้นที่ตนเอง, ในพื้นที่รวม) เพื่อเสนอชาวบ้านในทุกตำบล 3. เมื่อได้ข้อสรุปสภาชาวบ้านจึงนำเสนอต่อรองผู้ว่าราชการจังหวัด(หรือผุ้ว่าฯ) และผังเมืองรวมตามลำดับ
รายงานโดย : กองบรรณาธิการ