พลเดช ปิ่นประทีป, 25 พฤษภาคม 2561
ช่วงต้นเดือนที่ผ่านมา ผมแอบไปพักร้อนกับครอบครัวที่มอสโกและเซนต์ปีเตอร์สเบิร์ก จึงมีโอกาสได้ศึกษาประวัติศาสตร์อารยธรรมของเขาบ้างแบบผิวเผิน ซึ่งพบว่าชาวรัสเซียกับชาวไทยก่อร่างสร้างอาณาจักรมาในเวลาที่ใกล้เคียงกัน
เมื่อเกือบ 800 ปีก่อน ค.ศ.1249 พ่อขุนบางกลางหาวกับพ่อขุนผาเมืองร่วมกันยึดอำนาจจากขอมสบาดโขลนลำโพง สามารถตั้งอาณาจักรสุโขทัยของชาติพันธุ์ ไท-ไต-ลาวได้ ในเวลานั้นเหนือขึ้นไปข้างบนมีอาณาจักรล้านนา อาณาจักรพะเยา ใต้ลงมาก็มีอาณาจักรลพบุรีอยู่แล้วเช่นกันแต่ยังคงอยู่ในอำนาจขอมเขมร ในเวลาเดียวกันนั้น มองโกลแผ่ขยายอำนาจยึดครองไปถึงดินแดนรัสเซียแถบตะวันตกเรียบร้อยแล้ว
ปี ค.ศ.1237 เจ้าชายยูริดาล การุสกี สร้างเมืองมอสโกเป็นนครรัฐใหม่ที่อยู่ใต้อำนาจมองโกลหรือตาต้า ต่อมาปี 1472 พระเจ้าอีวานที่ 3 ใช้แนวทางหลัก 3 ประการในการปลดแอกจากอำนาจมองโกลได้สำเร็จ นับเป็นจุดเริ่มต้นอาณาจักรของชาวรุส-สลาฟ-มัสโคไวต์ คือ
- สร้างพลังเศรษฐกิจโดยอาศัยอำนาจกฎหมายมองโกล เก็บภาษีจากนครรัฐในละแวกเพื่อส่งให้จักรวรรดิและเก็บสะสมทุนไว้สำหรับทำการใหญ่
- สร้างพลังทางจิตวิญญาณคนในชาติ ด้วยการรับศาสนาคริสต์เข้ามา สร้างเป็นนิกายรัสเซียนออร์โธดอกซ์ที่มีลักษณะเฉพาะของตน
- สร้างพลังทางวัฒนธรรม โดยประกาศเป็นอาณาจักรโรมันที่สาม สร้างความน่าเกรงขาม อาศัยการลอกแบบความเจริญและดัดแปลงเทคโนโลยีและสถาปัตยกรรมจากโรมและไบแซนไทน์
ต่อมา ค.ศ.1547 พระเจ้าซาร์อีวาน ที่4 ผู้โหดร้ายและห้าวหาญ พัฒนาหอรบเคลื่อนที่สามารถป้องกันธนู ที่เรียกว่า “โกริโกรอด” อันเป็นเทคโนโลยีสงครามที่ทันสมัยในยุคนั้น และใช้กำลังทหาร 150,000คน ใช้กลยุทธ์ปิดล้อมเมืองคาซาน ฐานหลักของตาต้า ขุดกำแพงเมือง จุดระเบิดทำลายกำแพงเมืองพร้อมกัน รบพุ่งกันอยู่ 8 วัน ตีเมืองจนแตก สามารถขับไล่ตาต้าให้ถอยร่นไปจากแดนรัสเซียและไซบีเรียได้สำเร็จ ขยายอาณาจักรออกไปทุกทิศ ราว 4 เท่าตัว กลายเป็นจักรวรรดิรัสเซียที่เป็นมหาอำนาจมาจนถึงวันนี้
พระเจ้าซาร์อีวาน ที่ 4 Photo by https://th.wikipedia.org
หันมาทางเอเชียบ้าง ย้อนกลับไปเมื่อ 2,300 ปีมาแล้ว ราว 260 ปีก่อนคริสต์กาล ในยุคจ้านกว๋อ ยุคนั้นจีนยังไม่เป็นอาณาจักร ประกอบด้วย 7 แคว้น ต่างต่อสู้แย่งชิงกันเป็นใหญ่และมีเป้าหมายในการรวมชาติ 7 แคว้นได้แก่ จิ๋น ฉู่ เว่ย หาน ฉี จ้าว และเอี๋ยน
แคว้นจิ๋นเป็นแคว้นใหญ่ ประชากรมากแต่ยากจนที่สุด จิ๋นอ๋องทำการปฏิรูปใหญ่ 3 เรื่อง สร้างความเข้มแข็งให้กับแคว้นจิ๋นอย่างรวดเร็ว เปลี่ยนจากยากจนเป็นมั่งคั่ง กองทัพเข้มแข็ง สู้เพื่อแผ่นดิน จนในที่สุดสามารถปราบแคว้นอื่นได้หมด รวบรวมแผ่นดินจีนเป็นหนึ่งได้เป็นครั้งแรก ตั้งตัวเป็นจิ๋นซีฮ่องเต้
เสาหลัก 3 เรื่องที่จิ๋นอ๋องทำการปฏิรูปในครั้งนั้น ได้แก่
- ปฏิรูปการเกษตร ปฏิรูปที่ดินและเลิกทาสชาวนา
- ปฏิรูปกองทัพ สร้างระบบทหารประจำการ ให้ทหารมีศักดิ์ศรีและจัดสวัสดิการแก่ทหารผู้น้อย
- ปฏิรูปกฎหมาย สร้างความยุติธรรม ความศักดิ์สิทธิ์ของกฎหมาย ลงโทษและให้รางวัลอย่างเสมอหน้ากัน
แต่ต่อมาจิ๋นซีฮ่องเต้เกิดเพี้ยนไป เมื่อมีอำนาจก็บังคับใช้แรงงานประชาชนจนเกิดความทุกข์เข็ญไปทั่วแผ่นดิน ประกอบกับกลุ่มอำนาจแคว้นเดิมจ้องหาทางช่วงชิงคืน ในที่สุดครองอำนาจอยู่ได้เพียง 15 ปี ก็ถูกหลิวปังและฌ้อปาอ๋องโค่นลง ตั้งราชวงค์ฮั่นขึ้นมาสืบแทน
แต่ต่อมา จักรพรรดิจิ๋นซีฮ่องเต้เกิดเพี้ยนไป เมื่อมีอำนาจก็บังคับใช้แรงงานประชาชนจนเกิดความทุกข์เข็ญไปทั่วแผ่นดิน ประกอบกับกลุ่มอำนาจแคว้นเดิมหาทางช่วงชิงคืน ในที่สุดอยู่ได้เพียง 15 ปี ก็ถูกหลิวปังและฌ้อปาอ๋องโค่นลง ตั้งเป็นราชวงค์ฮั่นขึ้นมาแทน
ประเทศจีนมีประวัติศาสตร์และอารยธรรมที่ยาวนาน ผ่านการต่อสู้ ดิ้นรน พัฒนาและจัดการบ้านเมืองด้วยภูมิปัญญาของตนเอง แตกแล้วรวม รวมแล้วแตก เข้มแข็งอ่อนแอสลับกันไปมา โดยเฉพาะในระยะ 100 ปีหลัง จีนผ่านการปฏิวัติใหญ่ 2 ครั้ง คือ ปฏิวัติประชาธิปไตย (ชินไฮ่) ล้มราชวงศ์ชิง นำโดยซุนยัตเซ็นในปี 1912 และสงครามปฏิวัติประชาชน นำโดยเหมาเจ๋อตงและพรรคคอมมิวนิสต์จีนในปี 1949 หลังจากนั้นมีการพัฒนาประเทศอย่างต่อเนื่อง จนปัจจุบันกำลังทะยานขึ้นมาเป็นมหาอำนาจของโลก
สัญลักษณ์พรรคคอมมิวนิสต์จีน Photo by https://th.wikipedia.org
ข้ามไปที่สหรัฐอเมริกา ประเทศต้นแบบประชาธิปไตยตะวันตกที่มีอายุแค่เพียง 250 ปี แต่มีความเข้มแข็งเป็นมหาอำนาจของโลกในทุกด้าน อาจารย์หมอวิชัย โชควิวัฒน ห้องสมุดเคลื่อนที่ของวงการ ท่านยกเอาการวิเคราะห์ของ มากาเร็ต มี๊ด มาอ้างอิงอยู่บ่อยๆ ถึง 3 สดมภ์หลักของการพัฒนาประเทศสหรัฐอเมริกา คือ
- หีบบัตรเลือกตั้ง คือสร้างระบบประชาธิปไตยที่ให้ประชาชนลงคะแนนเลือกตั้งน้อยใหญ่ตลอดเวลา
- ศาลยุติธรรม ระบบตุลาการที่เข้มแข็ง เที่ยงธรรม
- ความเป็นชุมชน สร้างสำนึกส่วนรวม
แล้วประเทศไทยของเราล่ะ อะไรเป็นสดมภ์หลักในการปฏิรูปประเทศช่วงหัวเลี้ยวหัวต่อ.
รูปปกจาก http://integrity-legal.com/legal-blog/tag/new-york/
