พิกัดที่ตั้ง
ชุมชนบ้านหินเกลี้ยง ตำบลท่าข้าม อำเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลา
ภาพรวม
ตำบลท่าข้ามเป็นต้นแบบชุมชนเข้มแข็งของภาคใต้ พื้นที่มีลักษณะภูมิอากาศแบบ “ฝน 8 แดด 4” เศรษฐกิจตั้งอยู่บนฐานเกษตรกรรมสวนยางพาราและปาล์มน้ำมัน ผู้บริหารท้องถิ่นและทีมงานมีความเข้มแข็งและคงอยู่ในตำแหน่งอย่างต่อเนื่องยาวนานร่วม 20 ปี จึงสามารถดำเนินนโยบายการพัฒนาชุมชนและท้องถิ่นอย่างมีการออกแบบวางแผนและดำเนินการพัฒนามาเป็นขั้นเป็นตอน อย่างที่เรียกว่า Community by Design
อบต.ท่าข้าม สามารถสนับสนุนการทำงานของกลุ่มและเครือข่ายผู้นำและองค์กรชุมชน ครอบคลุมทุกหมู่บ้านและกลุ่มประชากรเป้าหมายตามภารกิจ รวมทั้งประสานเชื่อมโยงกับหน่วยงานราชการและสถาบันวิชาการภายนอกให้มาทำงานสนับสนุนการพัฒนาคุณภาพชีวิตชุมชนอย่างบูรณาการและมีประสิทธิภาพ จึงทำให้ทุกหมู่บ้านชุมชนในตำบล ขับเคลื่อนการพัฒนาไปโดยพร้อมเพรียงอย่างเป็นขบวนการ
ปัจจัยความสำเร็จที่ท่าข้าม ได้แก่ อบต. มีความเข้มแข็ง-ผู้บริหารท้องถิ่นสามารถนำการพัฒนาอย่างต่อเนื่องมีทิศทาง การมีเครือข่ายผู้นำชุมชนที่เข้มแข็งครอบคลุมทั้ง 7 หมู่บ้าน มีการบูรณาการกับหน่วยงานภายนอกอย่างมีประสิทธิภาพ ทั้งภาครัฐและภาคประชาสังคม มีรูปธรรมงานและองค์กรชุมชนต้นแบบในด้านอาชีพต่างๆอย่างหลากหลาย
สังเคราะห์บทเรียนรู้
ตำบลท่าข้ามเป็นชุมชนที่สามารถก้าวพ้นจากความยากจนและความด้อยพัฒนา ผ่านสถานะชุมชนที่มีเศรษฐกิจพอเพียง “พออยู่พอกิน” โดยเข้ามาอยู่ในสถานะที่เรียกได้ว่า “อยู่ดีกินดี” มีศักดิ์ศรี มีเกียรติภูมิ มีองค์ความรู้ ภูมิปัญญาและนวัตกรรมมากมาย
ตำบลท่าข้ามเป็นตัวอย่างของ “ตำบลบูรณาการ” ที่มี อบต.เป็นกลไกบูรณาการความร่วมมือ ทั้งจากภายในและภายนอกชุมชนท้องถิ่น ประดุจ “การรวมแสงเลเซอร์” จึงเกิดกลุ่มและเครือข่ายอาชีพและกิจกรรมสังคมเกิดขึ้นมากมาย ทั้งด้านการเกษตร ปศุสัตว์ การอนุรักษ์พันธุ์พืช พันธุ์สัตว์พื้นเมือง การพัฒนาเด็ก เยาวชน สตรี การดูแลผู้สูงอายุ คนพิการ ผู้ด้อยโอกาส การศึกษา คุณภาพชีวิต จัดการขยะ สิ่งแวดล้อม ฯลฯ
อบต.ท่าข้ามมียุทธศาสตร์การทำงานที่ครอบคลุมประเด็นสำคัญ 9 ประการ จึงสามารถสนับสนุนการทำงานของกลุ่มและเครือข่ายผู้นำและองค์กรชุมชนครอบคลุมทุกหมู่บ้านและกลุ่มประชากรเป้าหมายตามภารกิจ ได้แก่
- 1) ด้านการพัฒนาตามแนวทางปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง
- 2) ด้านการเสริมสร้างสุขภาพให้เป็นตำบลสุขภาวะ
- 3) ด้านการพัฒนาโครงสร้างพื้นฐาน
- 4) ด้านเชิดชูภูมิปัญญา การศึกษา ส่งเสริมศาสนาและศิลปวัฒนธรรม
- 5) ด้านการพัฒนาเด็กและเยาวชน
- 6) ด้านทรัพยากรธรรมชาติ สิ่งแวดล้อมและพลังงานทดแทน
- 7) ด้านการบริหารจัดการตำบลท่าข้าม
- 8) ด้านประชาสัมพันธ์และข้อมูลชุมชน
- 9) ด้านอาสาสมัครเพื่อสังคม
นอกจากนั้นยังเกิดผลงานรูปธรรม ที่มีลักษณะของนวัตกรรมทางสังคมอย่างต่อเนื่อง อาทิ
- โครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ (อพ.สธ.)
- โรงงานปุ๋ยอินทรีย์ขององค์การบริหารส่วนตำบลท่าข้ามเป็นโรงงานปุ๋ยตัวอย่างระดับตำบล
- สหพันธ์กลุ่มออมทรัพย์เพื่อการผลิตตำบลท่าข้าม (2541)
- โรงเรียนท้องนา สืบสานภูมิปัญญาเกษตรอินทรีย์
- สหกรณ์กองทุนสวนยางท่าข้ามพัฒนายางจำกัด
- กลุ่มเลี้ยงผึ้งโพลง
- กลุ่มเพาะเห็ดแคลง
- กองทุนสัจจะวันละ 1 บาทเพื่อสวัสดิการชุมชน
- กลุ่มสินค้า OTOP ท่าข้าม
- กลุ่มสร้างซั้งกักน้ำ (ฝายภูมิปัญญา)
- โครงการท่องเที่ยวชุมชน วิถีทุ่ง วิถีวัฒนธรรม
- กลุ่มเลี้ยงวัวในสวนยาง ฯลฯ
นพ.พลเดช ปิ่นประทีป / 5 ก.ค. 2564
